Tư duy phân tích - Chìa khóa cho gen Z trong thời đại Big data

Khi nội dung ngắn lên ngôi và năng lực tập trung ngày một giảm xuống, tư duy phân tích chính là chìa khóa giúp chúng mình bứt phá trong thời đại Big Data.

Sự phát triển của công nghệ và các công cụ tìm kiếm tạo điều kiện giúp chúng ta dễ dàng truy cập, tiếp cận với những lượng thông tin kiến thức khổng lồ và để tận dụng những lợi thế ấy chắc chắn không thể thiếu tư duy phân tích.

Tư duy phân tích là một kỹ năng quan trọng giúp Gen Z giải quyết vấn đề hiệu quả, đưa ra quyết định sáng suốt để thích nghi trong môi trường học tập và làm việc đầy biến động. Nếu bạn đang muốn nâng cấp bản thân với tư duy phân tích thì đừng bỏ lỡ bài viết này nhé.

Tư duy phân tích là gì?

Theo Charles Wilson - cựu hạ viện Hoa Kỳ đưa ra định nghĩa về tư duy phân tích như sau: "Tư duy phân tích là một chuỗi các kỹ năng giải quyết vấn đề và phản biện vấn đề sẽ giúp cho con người làm việc trong các doanh nghiệp tự chủ tốt hơn những kỳ vọng của mình, xoay sở tốt hơn trong nhiều tình huống của một sự việc, tự tin hơn khi tham gia thảo luận một vấn đề và cảm thấy vui vẻ hơn trong công việc".

Đơn giản hơn: Tư duy phân tích là khả năng giải mã thông tin phức tạp, xác định các yếu tố then chốt và liên kết chúng thành một bức tranh toàn cảnh. Nó giúp Gen Z đánh giá vấn đề một cách logic, khách quan và đưa ra quyết định sáng suốt.

Tại sao gen Z cần sở hữu tư duy phân tích?

Gen Z chúng mình đang sống trong thời đại bùng nổ thông tin, mỗi ngày chúng mình có thể tiếp cận với rất nhiều thông tin từ kiến thức tới giải trí, từ nhiều người trên các nền tảng và đây chính là cốt lõi cho việc tại sao chúng mình cần sở hữu tư duy phân tích.

Bạn có đang bỏ lỡ điều gì đó trên social media.

Sở hữu tư duy phân tích sẽ giúp chúng mình:

• Làm chủ thông tin: Phân biệt thông tin chính xác và sai lệch, tránh bị ảnh hưởng bởi tin giả và định kiến, thoát khỏi chiếc bẫy “fake news” trên MXH hiện nay.

• Đưa ra quyết định sáng suốt: Cân nhắc các yếu tố, đánh giá rủi ro và lựa chọn phương án phù hợp nhất.

• Giải quyết vấn đề hiệu quả: Xác định nguyên nhân gốc rễ, brainstorm giải pháp và lựa chọn phương án phù hợp nhất.

• Tăng khả năng thích nghi: Nhanh chóng nắm bắt tình huống mới, đưa ra giải pháp linh hoạt và thích ứng với môi trường thay đổi.

• Nâng cao năng lực học tập và làm việc: Phân tích đề bài, lập kế hoạch học tập, sắp xếp công việc hiệu quả và đạt kết quả cao.

  

Checklist các bước giúp bạn sở hữu tư duy phân tích ngày hôm nay

Khi học THPT mình từng có một giai đoạn hoạt động với vai trò Debater (tranh biện viên) và tranh biện thật sự đã giúp mình cải thiện tư duy rất nhiều khi mình phải thu thập, nhìn nhận, đánh giá và nêu quan điểm hay đưa ra giải pháp về nhiều vấn đề dưới nhiều góc độ khác nhau. Điều này đã bổ trợ rất nhiều cho con đường học tập và nghiên cứu của mình sau khi lên Đại học.

Nếu bạn còn chưa biết bắt đầu từ đâu thì dưới đây sẽ là 5 bước giúp bạn cải thiện tư duy phân tích (từ một cựu debater):

1. Thu thập và biên tập thông tin: 

Như mình đã đề cập ở trên, thông tin có thể đến từ bất cứ đâu, bất cứ thời điểm nào và bất cứ ai xung quanh chúng ta đó có thể là thông tin bổ ích, fake news,… vì vậy khi thu thập thông tin hãy chú ý chọn nguồn thông tin hoặc ít nhất là hãy xác minh thông tin trước khi thu thập bạn nhé.

Mình thường chia thông tin ra làm 2 loại chính để thu thập là thông tin trong sách giấy và thông tin trên các thiết bị digital.

Đối với các thông tin trong sách giấy, mình thường sẽ có một tệp giấy nhớ và take note lại những thông tin quan trọng.

Đối với thông tin trên các thiết bị digital, mình thường chụp màn hình lại những thông tin hữu ích và lưu trữ ở 1 mục riêng.

Trong một vài trường hợp mình sẽ biên tập lại thông tin như rút gọn thông tin hoặc bổ sung thêm góc nhìn hay rewrite những thông tin mình đã thu thập được từ đó tạo cho mình 1 kho material riêng.

2. Phân loại và sắp xếp:

Sau khi có một kho material chúng mình sẽ đến với bước phân loại và sắp xếp thông tin.

Nếu không được phân loại và sắp xếp chúng mình sẽ gặp khó khăn khi cần tìm kiếm một thông tin hay một chủ đề cụ thể.

Ví dụ như khi mình tham gia debate sẽ có một vài chủ đề lớn như giáo dục, kinh tế, môi trường, nữ quyền, nhân quyền,… và trong mỗi chủ đề sẽ có rất nhiều vấn đề, góc nhìn được đặt ra hay cần được so sánh với nhau do đó nếu thiếu đi sự sắp xếp sẽ rất dễ dẫn tới loạn thông tin và bị “nhấn chìm” trong chính kho material.

Khi còn hoạt động trong cộng đồng tranh biện mình thường sắp xếp các thông tin theo chủ đề trên cùng 1 file Docs (mình sẽ giải thích thêm ở bước 3).

Học cách sắp xếp thông tin hiệu quả tại đây.

3. Phân tích và đánh giá:

Tại đây chúng ta sẽ xác định mối liên hệ giữa các yếu tố, đánh giá mức độ ảnh hưởng và đưa ra kết luận logic.

Việc sắp xếp các thông tin cùng 1 chủ đề trong 1 file Docs giúp mình dễ dàng tra cứu thông tin mà không cần mở một lúc nhiều tệp tin khi phân tích và đánh giá.

Để phân tích và đánh giá kiến thức hiệu quả mình rất recommend mọi người một công cụ đó là sơ đồ tư duy (mindmap) để trực quan hóa và đưa ra mối liên hệ giữa các thông tin.

Việc trực quan hóa và tìm ra sợi dây liên kết giữa các thông tin sẽ giúp chúng mình tìm ra những lỗ hổng logic để lấp đầy, xác định các phần quan trọng để tập trung và đào sâu phân tích.

4. Rút ra bài học:

Từ những vấn đề bạn đã phân tích được bạn có thể áp dụng trực tiếp vào cuộc sống để tìm ra những điều còn hạn chế và chỉnh sửa trong thời gian tiếp theo hay còn gọi là quá trình phản tư.

Xem thêm về phản tư tại bài viết của chị Mera Cao nhé.

Ví dụ như khi mình tham gia đấu tập hay đấu giải mình thường xin personal feedback của adju chấm round đó để biết vấn đề của mình và cải thiện thêm file material.

Nhưng nếu bạn chưa biết làm sao để có thể lưu lại bài học của mình và được lắng nghe quan điểm từ các bạn gen Z có cùng chí hướng thì hãy đến ngay với Group The Recap: tại đây mình và bạn cùng nhiều anh chị bạn bè trên khắp nơi chia sẻ những bài học về cuộc sống.

Tham gia Group cùng mình tại đây nhé.

5. Luyện tập thường xuyên

Một câu mà mẹ mình rất thường hay nói mỗi khi mình lười đó chính là “Trăm hay không bằng tay quen”, chúng mình sẽ không thể hình thành tư duy phân tích nếu không luyện tập thường xuyên.

Hãy bắt đầu từ những việc gần gũi nhất xung quanh bạn ví dụ như bài tập của bạn trên lớp hôm nay, một mẩu tin bạn cảm thấy hay hay trên Facebook,…hãy thả lỏng và tận hưởng quá trình thay vì cố gắng ép buộc bản thân bạn nhé.

Lời kết

Xuất phát từ một gia đình có bố và ông nội đều là kỹ sư và bản thân mình hiện tại cũng là một sinh viên ngành kỹ thuật, bản thân mình rất may mắn khi được kế thừa tư duy phân tích ngay từ những ngày đầu mới cắp sách đến trường và cũng chính từ đó đã giúp mình đạt được những small win không chỉ trên chặng đường theo đuổi tri thức mà còn là ở những lĩnh vực khác.

Trên đây là tổng hợp những đúc kết của bản thân mình sau hơn 10 năm sống chung cùng tư duy phân tích mong rằng sẽ giúp ích cho bạn trên hành trình phát triển bản thân và nâng cao năng suất.

Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của mình và đừng quên bấm nút subscribe để chúng mình gặp nhau nhiều hơn trong tương lai và cùng đón đọc những bài viết khác hay ho khác tới từ Insightful Creations nhé.

Tác giả: Thanh Bình | Content creator tại Insightful Creations